Adı Malkom X. 19 Mayıs 1925'te Nebraska eyaletinin Omaha şehrinde dünyaya geldi.Altı yaşında yetim kaldı. Sekiz kardeşinden her biri yetimhanelere verildi. Malkolm de evlatlık olarak bir aileye verildi. Siyahların yaşadığı mahalledeki ilkokula gitti. Liseyi birincilikle bitirdi. Öğretmeni renginden dolayı marangoz olmasını istedi.
Üniversiteye gidemeyince küçük yaşta çalışmaya başladı. Michigan ve Boston derken, kendini birden Harlem'de buldu. 20 yaşında yakalanıp hırsızlıkla suçlanarak 10 yıl hüküm giydi.
Üniversiteyi Harlem sokaklarında tamamladı. Doktora tezini ise hapishanede hazırladı. Okuma açlığını hapishanede giderdi. Hapishane kütüphanesindeki kitapları tek tek okudu. Hapishane yılları için: "Bir insanın düşünmeye ihtiyacı varsa, gidebileceği en iyi yer, bana sorulursa, üniversiteden sonra hapishanedir" demişti. Yedi yıl hapishanede yattı.
Hapishaneden sonra karşımızda başka bir
Malcolm vardı. Hapisten önce bir sokak serserisiyken, şimdi Amerika'da büyük bir hızla gelişen İslam dininin etkili ve ateşli bir temsilcisi oldu. Elijah Muhammed ile tanışmıştı. Soy ismini değiştirdi ve bilinmezliği çağrıştıran X soy ismini aldı. Elijah Muhammed’in ırkçı bir yapıya sahip olduğunu okuduk yıllardır, doğrudur veya değildir günahını almayalım.
1958'de Betty Sanders'le evlendi ve altı kızları oldu. Çok kısa bir süre sonra etkili hitabeti ve karizması ile cemaatte isminden söz ettirmeyi başardı.1952'de Nation of islam'ınNOI üyeleri 500 civarındayken 1963’e doğru bu sayı 30.000'e yükseldi.Malcolm X, müthiş bir hatipti. Elijah'ın teşkilatına bir anda on binlerce taraftar topladı. Televizyon programlarına katıldı ve siyah Müslümanlar adına ülke gündemini meşgul etmeye başladı.
Malcolm X’in, sert konuşmasına rağmen aslında onun ve arkadaşlarının istedikleri çok şey de yoktu. Dertleri okumak, mevki sahibi olmak, yemek salonlarına, tiyatrolara, parklara ve... Ve bir de beyazların girdiği tuvaletlere girebilmekti, o kadar.
Malcolm X'in ünü arttıkça bu durum Elijah Muhammed ve diğer NOI liderleriyle bir gerilime neden oldu. Malcolm X sessiz kalmak yerine 1964'de hareketten ayrıldı ve politik alanda çalışmaya adanan İslami bir hareketi, "Müslim Mosque"inyi kurdu. 1964 yılında ilk kez hacca gitti. ABD'ye dönünce el-Hac (hacı) Malik el-Şahbaz adını alıp Sünni İslam'ı benimsedi. Beyazların artık şeytan olmadığını ilan ederek "gerçek kardeşliği" bulduğunu duyurdu. Güçlü bir siyahi özgürlüğe inanmaya devam etse de artık beyazlara yönelik ırkçı eğilimler taşımadı.Afro-Amerikan Birliği Organizasyonunu (OAAU) kurdu.
15 Şubat 1965'te New York'taki evi bombalandı ancak ailesi fiziki bir yara almadan kaçtı. Bu bombalamadan 6 gün sonra, 21 Şubat 1965 tarihinde 6 silahlı kişi Malcolm X'in konuşma yaptığı kürsüye yaklaşarak yakın mesafeden 15 el ateş ettiler. Hastaneye ulaşamadan yolda şehit oldu. Malkolm X’i birazda kendi sözleri ile tanıyalım:“Irkçılık ideolojik bir düşünce değil, aksine psikolojik bir hastalıktır.”
“Beyaz adam savaştı, biz öldük.” “Eğer uğrunda ölmeye hazır değilseniz, "özgürlük" kelimesini lûgatınızdan çıkarın.”
“Eğer, dikkatli olmazsanız, gazeteler, mazlumlardan nefret etmenizi, zalimleri ise çok sevmenizi sağlar.”
“İnsanlar bir adamın bütün hayatının bir tek kitapla değişebileceğinin farkında değiller.”
“Kimse sana özgürlüğünü vermez. Kimse sana eşitliği, adaleti ve başka hiçbir şeyi vermez. Eğer gerçekten adamsan, bunları kendin alırsın!”
“Eğitimli değilim, herhangi bir alanda da uzmanlığım yok... Ama samimiyim ve benim samimiyetim benim kimliğimdir.”
“İyi siyah veya iyi beyaz olmak gibi bir durum yoktur. İyi veya kötü insanlar vardır.”
“Bana bir kapitalist gösterin, ben de size bir kan emici göstereyim.”
Suikaste uğramadan iki gün önce; “Müslümanlara göre; fazla dünyeviyim; diğerlerine göre; fazla dindarım... Militanlara göre, fazla ılımlıyım; ılımlılara göre, fazla militanım.”
“En iyi nasihat, iyi örnek oImaktır.”“ÖzgürIük için savaşmak için bir erkek oImanıza gerek yok. Tek yapmanız gereken akIı başında bir insan oImanızdır.”
“Amerikan rüyası görmüyorum, Amerikan kabusu görüyorum.”
Şehadetinden iki gün önce;“Eğitim oImadan, bu dünyada hiçbir yere gitmiyorsun.”
“Kitaplar bir tür zihin vitaminidir.”
“Amerika, İslam’ı anlamaya muhtaç. Çünkü bu din, ırk sorununu söküp atan dindir.”
“Beyaz adam savaştı, biz öldük.”
“Hiçbir şeye taraf olmayan bir adam, herhangi bir şey için yıkılacaktır.”
“Eğitim, gelecek için geçiş iznimiz. Çünkü gelecek, ona bugünden hazırlananların olacaktır…”
“Yanlış yanlıştır, kimin söylediği önemli değil.”
“Bütün uyuyanları uyandırmaya bir tek uyanık yeter.”
Malkolm X, biz seni elini şakağına dayamış siyah gözlüğünle sevdik. Biz seni kararlı bir bakışla karşıya güven verişinle sevdik. Biz seni bütün ciddiyetinin altındaki imani çağrışımla sevdik. Biz seni tanımadan sevdik. Çok sevimli geldi adın ve soy adın. Nerede doğmanın kimin evladı olmanın hiç önemi yok biz seni olduğun gibi sevdik. En çok da işaret parmağınla ileriyi gösterme fotoğrafını sevdik. Allah rahmet eylesin, mekanının cennet olsun.
- - - - -
Güzel yazmışsın İlhan Hoca...