Yıllar önce okumuştum rahmetli Cahit Zarifoğlu ağabeyin "Bir Değirmendir Bu Dünya" kitabını. İçeriğini çok hatırlamamakla birlikte kapak fotoğrafı dün gibi aklımda. Fotoğrafta insanları buğday tanelerine benzetmiş ve her biri değirmende öğütülmeyi bekliyor. Bu yazıya ilham olan da o kitap kapağı aslında.
Bir taraftan da henüz yazılmamış olan kitabımın ismi bu şekilde belli olmuş oldu. "Bir Denemedir Bu Dünya".
Edebiyatta, bir insanın herhangi bir konuda duygu, düşünce ve görüşlerini paylaşmak amacıyla kesin hükümlere varmadan samimi bir üslupla yazdığı yazılara deneme denir.
Deneme türünün üstadı Montaigne kitabının önsözünde özetle şöyle demektedir: "Eğer mümkün olsaydı karşınıza anadan doğma çıkardım. Bu kitapta size asla bir şey kanıtlama iddiam yoktur. Elimden geldiğince size beni anlattım. Bana hak vermenizi ya da yargılamanızı istemiyorum".
Herhangi bir insanın "baktığı" şeyi deneme yazarı "görür". Gördüklerini de samimi bir üslupla okuyucusuna aktarır.
Burada uzun uzun edebiyattaki denemenin özelliklerinden söz etmeyeceğim. Zaten amacım edebiyattaki denemeden daha çok hayata dair denemelerden bahsetmek olacak.
Risk almayan, az çalışıp çok göze görünmeyen birinin hata yapma olasılığı ile sürekli hareket halinde birşeyler ortaya koymanın gayreti içinde olan aynı olur mu? Elbette çalışan biri farkında olarak ya da olmadan hata da işleyebilecek yanlış da yapabilecek.
Edison dokuzyüz doksan dokuz kez denememiş olsaydı bininci denemede ampülü bulabilecek miydi?
Denemeye kalkmak demek risk almak demek. Denemeye kalkmak demek, "Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmak." demek. Denemek kolay değil. Risk alıyorsun, kendini sıfırlıyorsun. "Taş yerinde ağırdır." atasözüne aykırı davranıyorsun. Eleştiriliyorsun. Bilmediğin bir alanda yeni kavramlara aşina olmak bile aylarını alıyor. Yoruluyorsun. Canın sıkılıyor. Bazen ne gerek vardı diyorsun iç aleminizde ama hiç değilse, yeni arkadaşlıklar kurmak, yeni kavramlara aşina olmak, öncesi ve sonrasını karşılaştırmak adına bulunmaz birşey bu "denemek".
Kurumları karşılaştırıyorsun. İletişimleri, etkileşimleri, ilişkileri, iş yapabilme kapasitelerini karşılaştırıyorsun. Yoruluyor, yıpranıyorsun ama cidden değiyor. Hayat denemelerle güzel. Her bir deneme yeni bir hayata kapı aralıyor. Heyecanlanıyorsun. Nereye gidiyorum? Nelerle karşılaşacağım? Nasıl bir ortam? Beni neler ve kimler bekliyor? Niçin buradayım? vesselam. Sorular soruları doğuruyor.
Denemeden olmaz. Denemeyen biri sosyal hayatta da siyasal, ekonomik hayatta da başarılı olamaz. Herşeyden önce şunu diyemez; "Denedim ve kaybettim." "Denedim ve yapamadım." Deneyip başarılı olan biri ise; "İyi ki denemişim." "İyi ki onları dinlememişim yoksa böyle harika bir eser ortaya çıkmayacaktı."
Elbette denemek demek her an, her zaman kafanın estiği gibi hareket etmek de değil. Uygun zemin ve uygun zamanı kollayarak denemek ve en önemlisi pişman olmamak.
Bir değirmendir bu dünya, afedersiniz bir denemedir bu dünya. Kaybedeni siz olduktan sonra ve kazananı ülkeniz olduktan sonra hiç çekinmeyin deneyin. Başarılı olmak için deneyin. Başarısızlığı tatmak için deneyin. Hayalleriniz için deneyin.
Amerika'da yoğurt imal eden bir Türk işadamını izlemiştim. İflas etmiş bir fabrikayı satın almış ve iki yıl boyunca denedikten sonra piyasaya çıktıklarını, ilk olarak fabrikayı boyayarak işe başladıklarını ve sloganlarının, "Haydi boyamaya başlayalım." olduğunu söylemişti. Şuan Amerika'da çok önemli bir marka. Yoğurdu mayalamadan elbette marka olamazdı.
Fırçayı elimize almadan iyi bir ressamız diyemeyiz. Bağlamaya, gitara, piyanoya elimizi atmadan iyi bir müzisyeniz diyemeyiz. Ağaç dikmeden meyve beklememiz beyhude ise denemeden de olmaz.
Bir denemedir bu dünya. Kaybetmeyi göze alamayanlar denemesin. Denemek isteyenler de kaybetmeyi göze alsın vesselam. Selam ve dua ile...
Denemeden olmaz